index.html

If This Is True... Robin de Puy (expo)

28 april 2016

Ik bezocht in het gezelschap van enkele clubgenoten de tentoonstelling If This Is True...  in Fotomuseum in Den Haag.  Nog te bekijken tot en met 26 juni 2016.

De Puy heeft zoveel succes dat de werkdruk en de verplichtingen tot last waren geworden. Stevig geplaagd door angsten en door twijfels over haar (on)bevangen blik stapte ze op de Harley, met het doel mensen te ontmoeten en te portretteren. Tien weken toerde ze alleen door de Verenigde Staten. Ze legde de roadtrip door de VS vast in een serie portretten en landschappen. In twee van die weken werd ze gevolgd door documentairemakers.

▲1. Hierboven de foto's zoals die op de wanden van de tentoonstellingszaal zijn aangebracht en één van de metersbrede tableaus in het midden van de ruimte. De Puy experimenteert met zelfportretten, al dan niet naakt. Het controlelampje van haar afstandsbediening is enkele malen zichtbaar. Scherpe en onscherpe foto's zijn hier gegroepeerd. In het midden een negental kleinere foto's, waarvan een echo te zien is op de wand links, waarop een geïnterviewd model gesticulerend zijn verhaal doet, zie de installatie met de tablets hieronder bij 7.

Hier waren de matte zwarten diep en mooi

▲2. Er vallen twee typen afdrukken te onderscheiden: zeer matte, grote afdrukken die met spelden aan de wand zijn geprikt en semi-glanzende afdrukken die veelal in een zwarte lijst zijn gevat, zonder passe-partout of glas. De matte afdrukken vielen me op, omdat ik van dergelijke prints gewend ben dat het zwart niet zo diep en contrastrijk is als bij een glanzend oppervak. Dat was al zo in de analoge tijd... Hier echter waren de matte zwarten diep en mooi. Ik vermoed dat het Piezography K7 Prints zijn.
Ik merk daarbij op, dat die beoordeling bemoeilijkt wordt door het ten enen male te kort schietende tentoonstellingslicht, het lichtniveau is echt te laag. Hoeveel respect de fotografe en de drukkwaliteit ook verdienen, er hangen hier geen onvervangbare negentiende-eeuwse unikaten. Een beetje extra licht voor de ouder wordende oogjes doet deze afdrukken echt geen kwaad.
Zie overigens het effect dat een spot heeft op een hoog gehangen halfglanzende foto, rechtsboven. Niet alleen een spiegeling, maar ook een effect waarvan ik niet weet of het bronzing dan wel metamerisme heet, wordt zichtbaar. Uiteraard moet je een foto niet onder een dergelijke hoek bekijken, de afdruk is in orde.
Op de matte foto's is met geen mogelijkheid een spiegeling te zien: werkelijk prachtig uitgevoerd.
▲3. De expositie volgt de reis: op de wand lezen we het weeknummer, de gemaakte kilometers en de bezochte plaatsen. Voor iemand die in de VS totaal niet bekend is zeggen de namen weinig. De aanduidingen voegen desondanks iets vaag-documentairs toe aan de foto's; alsof het meer 'waar gebeurd' is dan je uit de foto's kunt opmaken, al zóuden mensen en vergezichten verwisseld zijn. Een landschap laat zien - of suggereert - waar de geportretteerden wonen.
Zie hoe verschillend de portretten uitvallen. De zeggingskracht van de portetten links- en rechtsonder bijvoorbeeld, verschilt in mijn ogen hemelsbreed.
De dame rechtsboven volgt met haar lichaamshouding in een s-bocht de open ruimte die de bomen achter haar open laten. Geen toeval lijkt me ;-)
▲4. Links de wand met vier groepsportretten van De Puy en de haar vergezellende documentairemakers (zie onder bij 6). 
De tegenoverliggende wand toont linksonder een vaker gebruikte opstelling: twee portretten waarvan één groot en mat afgedrukt, en één semi-glans in een lijst, het grote portret deels overlappend. Het dubbelportret rechtsboven illustreert nog een keer het verschil in glans.
▲5. Deze twee portetten laten zelfs in mijn technisch gebrekkige weergave de verschillen zien in warmte. De matte afdruk is warmer dan de kleinere druk. Daarnaast voegt een subtiel verschil in gezichtsuitdrukking warmte van een andere soort toe: een neutraal tot afstandelijk portret of een minimale, vriendelijke glimlach. Beide foto's zijn gepresenteerd in de stijl die vaker in het boek (zie 8) voorkomt, er is geen witte rand of passe-partout.
We hebben een bepaald nog niet afgeronde discussie gevoerd over de betekenis van de portretten in deze tentoonstelling en dan met name de 'karakteristieke koppen', waarvan de voorbeelden hierboven bepaald niet de meest extreme zijn. Wat maakt de landschappen en portretten van Robin de Puy bijzonder, waarom zouden ze niet uitwisselbaar zijn tegen andere? Zouden de beleving van deze expositie en de appreciatie van de portretten anders zijn uitgevallen als Robin een man was geweest? Welke invloed op ons oordeel hebben de zelfportretten in deze verzameling, en wat maakt het uit dat De Puy zich meermalen naakt afbeeldt? Of, als we wat meer afstand nemen, wanneer is in zijn algemeenheid een portret geslaagd en wanneer lopen we onaangedaan langs minder interessante opnamen? Waarom is een foto goed, intrigerend, spannend, aantrekkelijk en een willekeurige andere niet? Voor je het weet vraag je je (niet voor het eerst) af waarom je eigenlijk fotografeert. De discussie duurt nog wel even. Eigenlijk denk ik dat hij nooit zal worden afgerond met duidelijke conclusies, anders waren die al lang en breed getrokken. Dan kreeg je bij binnenkomst in een fotoclub een A4tje in handen gedrukt waarop stond hoe je een goed portret maakt ;-) .... en weg is de magie.
Ik vind de portretkunst van De Puy boeiend en inspirerend, al kan ik niet de vinger leggen op het Waarom. Het is goed dat Robin de Puy deze twijfel zaait en een bijdrage levert aan onze gedachtenvorming, al zal dat misschien niet haar eerste bedoeling zijn.
▲6. In eerste instantie merkte ik niet op dat 'de' documentaire wordt vertoond. In de achterzaal is een kleine bioscoop-opstelling gemaakt, met een uitstekende beamer. Het gaat om de prachtige documentaire van Avro's Close Up: Ik ben het allemaal zelf, van Simone de Vries en Maarten van Rossem. De beide filmmakers volgden De Puy op twee afzonderlijke weken van haar 10.000 km lange motortrip. De documentaire confronteert de kijker vanaf de eerste seconden met de angsten van De Puy die ze met veel moeite moet beheersen om überhaupt op reis te kunnen.
De beperkte kennis die je uit de film opdoet over de persoon van De Puy neem je mee naar de tentoonstelling. Toch zit die context niet in de weg, onder andere omdat die lang niet zo beladen is als bij Woodman wel het geval was. Het verhaal van de film is een nuttig bindmiddel voor de foto's in de tentoonstelling, die daardoor een soort 'uitgesteld multimediaal karakter' krijgt.
▲7. In een installatie van vijf tablets worden interviewfragmenten getoond en in een kakofonie ten gehore gebracht. Deels zijn het delen uit de documentaire, deels interviews die daarin niet voorkomen.

Een foto over het gootje van een boek geeft het begrip 'verdwijnpunt' nieuwe betekenis

▲8. Het boek If This Is True, I'll Never Have To Leave Home Again, uitgegeven bij Ludion, is een aanrader. Bekijk de inhoud op de site van de uitgever. Het boek wordt voorts in een filmpje vlot doorgebladerd op de site van Idea Books zodat je een indruk van de inhoud kunt opdoen.
Mij bevalt niet, dat enkele foto's over het gootje van het boek zijn gedrukt, zie boven. Een faux pas van ontwerper en uitgever. Een foto hoort niet in de goot, en al helemaal niet als het aandachtspunt van de foto ongeveer in het midden staat. De band is te kwetsbaar om hem ver open te buigen. Voorts ben ik geen fan van aflopende foto's, die eveneens meermalen voorkomen. Een witte rand is prettiger tegen vingerafdrukken en rondt voor mijn gevoel de foto eerlijker af dan de snijmachine van de drukker. De dagboekfragmenten van De Puy zijn in het Engels vertaald, dat zal een marketing-reden hebben. Dat de oorspronkelijke Nederlandse tekst niet eveneens is opgenomen, valt te betreuren. 
Er zijn dus minpuntjes... niettemin vind ik het kloeke, goed gedrukte boek zijn prijs van €40 waard. 
▲9. In het voorprogramma: Portretfotograaf Ivo van der Bent fotografeert mensen met wie hij vóór de fotosessie koffie drinkt. Ook het koffiemomentje is een gelegenheid een plaat te maken,  informeel en minder geregisseerd dan in de daarop volgende shoot. Zijn verzameling koffieportretten hangt in de benedenverdieping van het Fotomuseum Den Haag.

Conclusie

2016 is een goed tentoonstellingsjaar, deze expositie beveel ik van harte aan. Nog tot en met 26 juni.
- Hoewel de documentaire van Avro's Close Up ook op de expositie is te zien, helpt het enorm als je die tevoren bekijkt en even laat bezinken:   Ik ben het allemaal zelf. 
- De expositie is een mooi verslag van een roadtrip, De Puy weet je overtuigend mee te nemen. De afzonderlijke foto's zijn veelal juweeltjes, die boeien door inhoud, context en druktechniek.
- Het boek is een aanrader, als je over de hierboven gesignaleerde minpuntjes kunt heenstappen. Het vormt een mooie catalogus bij de tentoonstelling.
- Fotograferen is toegestaan. De tentoonstelling opent pas om 12:00 uur, het restaurant een uur eerder.