De meisjes op de foto komen niet in het stuk voor

Het is een studie waard. Die is er waarschijnlijk ook, ik bedoel een studie naar krantenfoto's en hun bijschriften.

Kijk bijvoorbeeld bij Vimeo waar 'data artist' Josh Begley in een timelaps de toename van het aantal foto's op de voorpagina van The New York Times laat zien.

Veel krantenartikelen in Nederlandse dagbladen worden niet begeleid door een foto, sommige wel: om te tonen wat er gebeurd is, om het artikel kracht bij te zetten of 'bewijs' aan te voeren bij het geschrevene, ter illustratie of versiering.

Als mijn eigen krant achtergrondartikelen plaatst over onprettige maatschappelijke vraagstukken als armoede, misbruik of wangedrag, wordt doorgaans in het onderschrift van de foto gemeld dat 'de personen op de foto niet in het stuk voorkomen'. Je vraagt je af wat dan de relatie is tussen het artikel en de bijgeplaatste illustratie; die komt wel erg op losse schroeven te staan. Als lezer moet ik kennelijk de woorden geheel loskoppelen van het beeld. Denk nou niet dat de afgebeelde mensen ook maar iéts met de toestanden in het artikel te maken hebben, die zijn niet gebrekkig, asociaal of crimineel - en als dat toch zo is branden wij onze handen er niet aan. Intussen plaatst de redactie en foto bij de tekst en legt een onvermijdelijke relatie.

Aan mijn voornemen ooit een blogartikeltje te schrijven over het fenomeen werd ik herinnerd door het artikel van 27 april 2017 over een zwembad in Ridderkerk, waar (net als in veel zwembaden) overlast van jongeren moet worden bestreden. Een 'pop-up-redactie' van Trouw streek in het bad neer.

Raadsel...

Onderschriften die de getoonde personen moeten loskoppelen van de tekst komen vaker voor. Niet in iedere uitgave, maar zeker niet eenmalig. Ik heb geen studie kunnen maken van - laten we zeggen - tien jaar Nederlandse kranten en het voorkomen van een dergelijke disclaimer. Ik heb mede door het onderschrift over 'de meisjes' de indruk, dat de toevoeging in kwestie eerder werktuiglijk dan weloverwogen plaats vindt. Over het 'waarom' kan ik slechts gissen. Waarom laat de redactie toe dat we in het ene artikel voetstoots aannemen dat de getoonde mensen daadwerkelijk in het artikel bedoeld worden, en moet bij de andere foto die relatie expliciet worden ontkend, tegen de lijn der verwachting in? Als het risico zo groot is, waarom plaatst men dan een foto met herkenbare mensen?

We verwachten niet dat een pop-up-redactie een handtastelijke jongen op heterdaad betrapt. Het is daar dus een verhalend achtergrondartikel. In Turkije was er nieuws met het karakter van een incident waarvan verslag wordt gedaan. Verder zie ik niet veel verschil tussen beide artikelen. Bij beide komen herkenbare mensen voor op de begeleidende foto, bij beide worden in het artikel dingen beschreven die voor de afgebeelde mensen bezwarend of zelfs schadelijk kunnen zijn. Het zou de zorg om de getoonde mensen kunnen zijn die ons moet beletten een relatie te leggen tussen artikel en personen. Maar waarom is dat in maatschappelijke achtergrondartikelen wel het geval en in actuele nieuwsberichten niet? Waarom geldt die zorg niet voor arrestanten in Turkije, waarvan een enkeling zijn gezicht verbergt? Misschien doet betrokkene dat wel uit angst voor wat zijn familie mogelijk overkomt als hij op de foto wordt herkend.

Wat kan er aan de hand zijn?

1. De behoefte om een foto te plaatsen bij een artikel is zo groot, dat die wordt geplaatst, zelfs als daardoor het risico bestaat dat we een relatie leggen die in het foto-onderschrift moet worden ontkend. Liever een plaat die we zonder disclaimer verkeerd kunnen interpreteren dan geen plaat.

of

2. Het onderschrift moet aansprakelijkheid van de krant indammen tegen mogelijke claims van de getoonde mensen.

Meer kan ik niet bedenken. Beide lijken me af te raden. Plaats hem dan niet, of kies een foto die geen herkenbare personen laat zien.

Reacties

ArnoE: Foto en Kop van het artikel over het zwembad De Fakkel (rare naam trouwens voor een zwembad, het gezegde is toch "het brandt als een fakkel " en toch niet het zwemt als een fakkel?) zijn uitnodigend voor de lezer. "In het water is nee niet altijd nee". Het is redactionele vrijheid en bedoeld om de lezer uit te nodigen om het artikel te gaan lezen. Een foto er bij plaatsen helpt. Inderdaad wel komisch dat alleen de meisjes in casu niet in het artikel voorkomen. De redactie gaat er dus van uit dat betreffende jongens het stoer vinden dat ze zowel in het artikel als op de foto voorkomen. De clou is dat "nou nee "eigenlijk "ja" betekent in straattaal danwel zwembadtaal. Toch weer wat geleerd dankzij een foto.