index.html

Desiree Dolron

Met JvA en GH bezocht ik begin maart de expositie van Desiree Dolron in het Singer Museum te Laren.

In mijn blog bespreek ik graag de ervaring die je opdoet als je een bepaalde tentoonstelling bezoekt: wat zie en ervaar je hier, op welke manier worden foto's geëxposeerd, wat valt aan de werken op... hoe 'valt' deze tentoonstelling? De afzonderlijke werken toon ik zoals ze in de expositie hangen en alleen om ze te kunnen bespreken. Voor het bekijken van 'originele' foto's verwijs ik naar de expositie en naar de sites van de maker en de galerie. Dat is in dit geval met name van belang omdat daar de interpretatie door de fotografe onvervormd overkomt, wat met mijn camera niet lukt. Hieronder ga ik in op het effect van het licht in de expositie op de voordracht van de getoonde werken.

Noot: ik heb de vele links op deze pagina naar afzonderlijke foto's op de site van Dolron weggehaald omdat ze daar te veel werden verplaatst en dientengevolge de links niet meer klopten. Zoek zelf even op haar site...

▲ We waren unaniem in onze opvatting dat een deel van de tentoonstelling prachtig was, en dat een deel van het werk relatief minder interessant is. Dat laatste geldt bijvoorbeeld voor Exaltation, Images of Religion and Death, 1991-1999. Dat is een serie foto's van (hoofdzakelijk) religieus geïnspireerde zelfkastijding in o.a. India, Thailand, de Filippijnen. Selenium bariet prints. 
▲ De foto's uit de serie Te dí todos mis suenos 2002-2003. 'Ik gaf je al mijn dromen' verhaalt over Cuba in de vorm van landschappen, achterstraatjes bij nacht, portretten en interieurs. We vinden de portretten wat willekeurig, rommelig; de interieurs zijn erg fraai.
▲ Hier de Librariá Julio Mella, met recht als grootste afdruk gepresenteerd. De 'oude' kleuren dragen bij aan de sfeer van slecht onderhouden, aftandse behuizing en inventaris van deze bibliotheek. De montage achter perspex geeft mooie zwarten, maar hij spiegelt ook erg... Zie de site van Dolron.
▲ Een groep bezoeksters krijgt toelichting bij het videowerk Ma Tête van kunstenaar Caitlin Hulscher, in de zaal van Dolron's fotoserie Gaze, met onderwater-portretten.
▲ Eén van de onderwater-portretten is getiteld Study #08; het is een indringend portret van een vrouw, die met de ogen neergeslagen zweeft in water, de hand aan de haardos. Ik zie Cleopatra...
De uitlichting van een tentoonstelling is een wetenschap op zich. Wat me in deze expositie opviel is (gek genoeg) de storende aanwezigheid van de verlichting. De afdrukken zijn omfloerst door de vloeistof waarin de geportretterden zweven - of de nabewerking, dat kan ik niet zien - en door de matheid van de afdrukken. Daar komt de verlichting als een waas overheen. Er is bijna geen hoek waaronder je naar de afdrukken kunt kijken zonder invloed van de verlichting. Ik kom daarop terug met een voorbeeld, hieronder.
▲ Waar we voor kwamen is natuurlijk de serie Xteriors, waaraan Dolron werkte van 2001 tot maar liefst 2015! We zien bleke, bijna geschilderde portretten. De huid van de modellen lijkt wel van albast. De hoge ramen en de gangen van Oud Amelisweerd zijn een feest der herkenning, na de expositie van Stephan Vanfleteren.
▲ Uiteraard speculeren we over de manier waarop de fotografe het effect met de bleke huid heeft bereikt. In het boek bij de tentoonstelling Dutch Identity, Nederlandse portretfotografie nu, zegt ze daarover, dat ze gebruik maakte van het noorderdaglicht dat door de ramen de kamers van Oud Amelisweerd binnen viel. Het oude glas filterde het licht op een prachtige manier. "Bovendien zorgt het groene behang van de kamers er voor dat de huid wittig wordt en een 'koele' temperatuur lijkt te krijgen" (p.98). Zie de site van Dolron.
▲ Bij Xteriors VIII krijg ik neiging Kindertotenlieder van Rückert/Mahler op te zetten. De sfeer in deze foto wijst er op dat dit jonge meisje is overleden. De bleke huid zegt in deze tentoonstelling niet zoveel, maar gelet op het (vreemd genoeg in een andere zaal gehangen) Xteriors XVI, zie hieronder, concluderen we dat dit een dode is. Ze wordt omgeven door drie vrouwen, kennelijk drie maal hetzelfde model. De aankleding van deze vrouwen is somber, zwart, zoals de meeste van Dolron's portretten in Xteriors. De robe van dit model, dat we ook op andere foto's tegenkomen, heeft een kanten lijfje dat een nadrukkelijke blik op de borsten toelaat. Deze foto is aanleiding te speculeren over de inspiratiebronnen van Dolron.
▲ Natuurlijk kan ik me vreselijk vergissen, maar ik zie ondanks het feit dat van ontleding in Xteriors VIII geen sprake is, enige overeenkomst met De anatomische les van Dr. Nicolaes Tulp van Rembrandt van Rijn (1632), in het Mauritshuis. Hoge resolutie-afbeelding hier.
Afbeelding Rembrandt [Public domain], via Wikimedia Commons
▲ Dolron zegt in het voornoemde boek, dat het serene Portret van een jonge vrouw van de hand van Petrus Christus (ca. 1740), dat in de Gemäldegalerie in Berlijn hangt, haar heeft beïnvloed. Hoge resolutie-afbeelding hier.
Afbeelding Petrus Christus [Public domain], via Wikimedia Commons.
▲ Xteriors XVI lijkt de tegenhanger van Xteriors VIII, hierboven. Hetzelfde jonge meisje wordt hier ondersteund door dezelfde in zwart geklede vrouw (mede te identificeren door haar navelpiercing). Het meisje steunt deels op de knie van de achter haar gezeten vrouw. De vorm van de buik lijkt wat vreemd. ▼
▲ De foto laat ons twijfelen of Xteriors XVI een verwijzing is naar Michelangelo's Pietà of naar het werk van die andere Vlaamse Primitieve schilder, Rogier van der Weyden, met zijn kruisafneming: El Descendiemento (1435-1438), in het Prado. Een prachtige afbeelding met zeer hoge resolutie vind je hier (30.000x23.277 pixels).
Afbeelding Rogier van der Weyden (1399 / 1400–1464) [Public domain], via Wikimedia Commons.
▲ Ik kom terug op mijn opmerking over de verlichting. Het bijschrift meldt dat deze foto's zijn gedrukt op Fujicolor Crystal Archive, perspex, dibond. Dat laatste betekent in dit geval dat de matte afdruk óp het perspex is gemonteerd, niet erachter zoals in de Cuba-serie. Hier het werk Xteriors XVII, voor ons het topstuk uit de collectie, met nadrukkelijk storende lichtvlek.
▲ De detaillering van de foto's vraagt om een inspectie op korte afstand. Staan we daardoor dan te dicht bij? Hierboven hetzelfde werk van wat grotere afstand. Dit is een animatie van de blik op ooghoogte (±175cm), respectievelijk met boven het hoofd geheven camera, hetgeen een verschil in zwarting zichtbaar maakt. Iemand die kleiner van stuk is, heeft nog meer last van overstraling omdat die nog meer 'lamp' in de foto tegenkomt. Opname recht uit de camera, zonder enige correctie.
▲ Xteriors XIII Dorlon geeft haar foto's een forse nabewerking; sommige verdenken we er van samengesteld te zijn omdat de verhouding lengte-breedte van de modellen verdacht is; soms klopt naar het schijnt de verhouding tussen een hoofd en een hand niet. Zie Xteriors VII op Dolrons site, met een erg slank model. 
Op die foto valt voorts op wat we in meer afbeeldingen tegenkomen: een waas over het beeld, alsof de donkerste zwarten ontbreken. In mijn weergave van de tentoonstelling heb ik het contrast niet verhoogd, om dit door de kunstenaar beoogde effect te bewaren. Bij Xteriors IV (wederom de vrouw uit Xteriors VIII met rossig rasta-haar en drie oorringetjes) had ik het idee dat ik die foto ook 'ergens' in spiegelbeeld was tegengekomen, dus niet hetzelfde model van twee zijden gefotografeerd, maar letterlijk gespiegeld... Inderdaad, zie de site van Galerie Grimm.... Xteriors III en IV...
▲ Xteriors XIV De foto's uit Xteriors hebben veel weg van schilderijen. Hierboven twee monden waarin het verschil in detaillering/scherpte opvalt.
Dolrons foto's vertonen in egale vlakken een soort korreling die lijkt op kleurruis of filmkorrel, terwijl de detailweergave van deze foto's zeer fraai is. Waar het overkomt als schilderwerk, is het dan toch fijnschilderwerk. Let op: de weergave hierboven kan daarop strikt genomen niet worden beoordeeld. Ook mijn camera produceert immers ruis... maar dan van een ongewenste, niet-opzettelijke soort.
Ruimte en nog eens ruimte. De zalen van Singer geven de beelden en de bezoeker de ruimte. Er komt op zich erg fraai zacht en diffuus licht van boven; de spots gooien roet in het eten. Het gebouw van het museum komt wat gedateerd over; er wordt dan ook hard gewerkt aan nieuwbouw.

CONCLUSIE

  • Een prachtige tentoonstelling, waarin vooral de Xteriors-foto's de sterren van de show zijn.
  • Laat je niet weerhouden door mijn opmerkingen over de verlichting. De expositie is zeer de moeite waard.
  • We hebben het boek bij deze tentoonstelling, Xteriors 2001 - 2015 Desiree Dolron ingekeken. Op zich een fraai werk, maar we vinden het voor het gebodene met een prijs van €75 excessief duur.
  • Overzichtstentoonstelling, nog tot en met 14 mei 2017.
  • MK geldig + €3,=

REACTIES

ArnoE:  Ik heb de fototentoonstelling twee maal gezien. De "religie" foto's niet in detail bekeken, ik vond ze niet interessant genoeg en het spreekt mij totaal niet aan. De onderwater foto's ? Mwah, de Cuba serie? Een enkele avondopname was mooi omdat het een voor ons onbekende werkelijkheid is. De serie portretten was wel interessant. Mijn voorkeur was ook de grote foto met de vrouw die de foto bijna uitloopt. Een enkele opmerking nog: het jongmenspersoon is volgens jou een meisje, maar mijn indruk is toch echt dat het een jongen is. En ja de verlichting op de portretfoto's was niet goed, hinderlijk die spotjes en er komt voorlopig geen verbouwing, vrees ik. De nieuwbouw betreft n.l. het Singer theater en niet het museum.